Το Μπαλουκλί του παπα-Σωφρόνιου (Τάκη Σαλκιτζόγλου)

Ιδού και μία άλλη μεταφραστική προσπάθεια του Συλλαίου ιερωμένου
Σωφρονίου. Στα 1835 μετέφρασε στα καραμανλίδικα το βιβλίο « Συνοπτική
περιγραφή της Ζωοδόχου Πηγής » . Τίτλος του ο εξής :

Χαλέ Μετινεή Κωνσταντινιετέ Μπουλουνούρ Ολάν
Ζωοδόχος Πηγή
1835 – Κούτσεριφ Πασμαχανεσιντέ – αωλε΄

Η Ζωοδόχος Πηγή είναι το γνωστό Μπαλουκλί της Κωνσταντινούπολης,
όπου εδρεύει μοναστήρι, ηγούμενος του οποίου διετέλεσε ο Συλλαίος
ιερομόναχος Σωφρόνιος Χατζηασλάνογλου από το 1835 μέχρι το 1840. Την
καταγωγή του από τη Σύλλη μαρτυρεί μια ακροστιχίδα, την οποία συνήθιζε
να παραθέτει στο τέλος κάθε πονήματός του. Στην ακροστιχίδα αυτή
αναγράφεται :

Ικόνιο επαρχηασηντά Σίλελη Παπα Σωφρόνιο τερτζουμά εττή.
(δηλαδή : μεταφράστηκε από τον παπα-Σωφρόνιο
από τη Σύλλη, επαρχίας Ικονίου ).

Το βιβλίο που μετέφερε στα καραμανλίδικα ο Συλλαίος ιερωμένος
πραγματευόταν την ιστορία και την περιγραφή της περίφημης μονής του
Μπαλουκλί, όπως την είχε εκδόσει ο Κωνσταντίνος Ροδές που διατηρούσε
τυπογραφείο στο Νιχώρι του Βοσπόρου. Πρέπει να είχε κάποια επιτυχία, αφού
επανεξεδόθη και το επόμενο έτος 1836.

Οι μεταφραστικές αυτές προσπάθειες του συμπατριώτη μας παπα-
Σωφρόνιου του προσδίδουν δικαίως τον χαρακτηρισμό του λογίου.

                                                                          Τάκης Σαλκιτζόγλου

[Article by Takis Salkitzoglou about the translation of Konstantinos Rodes' "Monastery of Zoodohos Pigi" (Balukli) by Sillean priest Sophronios Hatziaslanoglou into Karamanlidika (1835).]

"Συλλαιοι συγγραφείς καραμανλίδικων βιβλίων" (Τάκη Α. Σαλκιτζόγλου)

          

ΤΑΚΗ  Α.  ΣΑΛΚΙΤΖΟΓΛΟΥ

                      Συλλαίοι  συγγραφείς  καραμανλίδικων  βιβλίων

Στη Σύλλη  τα τουρκικά ήταν άγνωστα  μέχρι την  εποχή που αρκετά μεγάλος αριθμός Τούρκων εγκαταστάθηκαν εκεί τον 19^ο αιώνα, οπότε όχι μόνο η χρήση των ελληνικών άρχισε να υπονομεύεται, αλλά και κατέστη αναγκαία η εκμάθηση της τουρκικής. [1]  Οι Συλλαίοι έπρεπε να επικοινωνούν με το σύνοικο στοιχείο, τους εκπροσώπους των αρχών  αλλά και   να  συνεννοούνται  με τους  Τούρκους όχι μόνο  της περιφερείας του Ικονίου, αλλά και όλης της Μικράς Ασίας, με τους οποίους είχαν  εμπορικές δοσοληψίες. Επειδή δε τα ιδιόλεκτα ελληνικά τους δεν συμβάδιζαν εύκολα με τα  ελληνικά  εκείνης της εποχής, που άλλωστε ήταν καθαρευουσιάνικα  συχνά μάλιστα και αρχαΐζοντα,  αναγκάστηκαν να  καταφεύγουν στην ανάγνωση  καραμανλίδικων βιβλίων.

          Σε προηγούμενο σημείωμά μας είχαμε γράψει για τον εφημέριο της Σύλλης  παπα - Σωφρόνιο, ο οποίος, προς χάριν βεβαίως  και των συμπατριωτών του,  κάθισε και μετέφρασε στα καραμανλίδικα ( δηλ. σε τούρκικη γλώσσα αλλά γραμμένο με το  ελληνικό αλφάβητο ) το  ελληνικό  μεσαιωνικό θρησκευτικό δράμα « Η Θυσία του Αβραάμ ».  Το  πόνημά του αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί στα 1836  ο ιερέας αυτός από τη Σύλλη  μετέγραψε ( και μάλιστα  έμμετρο ) για τους ελληνορθόδοξους αλλά τουρκόφωνους  της καθ’ ημάς Ανατολής  ένα λαμπρό δείγμα της  μεσαιωνικής ελληνικής λογοτεχνίας .

          Σήμερα  παρουσιάζουμε και  άλλο  σύγγραμμα του ίδιου εφημέριου της Σύλλης.  Πρόκειται για  το πόνημα :

                         

                            Σωφρονίου ιερέως εκ  Σύλλης

                           Ταρίφ  βε  ουσούλ τουττζαρληκ

                              Κωνσταντινούπολις  1836

                (δηλ. Διδασκαλία και μέθοδος εμπορική ).

Πιθανόν να υπάρχουν και άλλα συγγραφικά πονήματα του  παπα-Σωφρονίου, ο οποίος είναι φανερό  ότι  στόχευε στην πνευματική αναγέννηση των συμπατριωτών μας της Ανατολής,  αλλά παράλληλα και στον  εξοπλισμό τους με γνώσεις  απαραίτητες για την άσκηση των εμπορικών τους δραστηριοτήτων. Το βιβλίο  αυτό θα ήταν  πολύτιμο για τους συμπατριώτες του, που διέπρεπαν ως έμποροι σε όλη τη Μικρά Ασία  και με τα εμβάσματα στις οικογένειές του συνετέλεσαν στην οικονομική ανάπτυξη της Σύλλης.

Η  Σύλλη  όμως γέννησε  και  άλλους  συγγραφείς-μεταφραστές της καραμανλίδικης φιλολογίας. Παρουσιάζουμε σήμερα τον Πρόδρομο  Αμφιλοχίου  Πολάτογλου, του οποίου ένα  θρησκευτικό  βιβλίο (συλλογή προσευχών)  τυπώθηκε  στα 1910  στον Γαλατά της   Κωνσταντινούπολης  με  τον  τίτλο :

Προσευχαί  υπό Προδρόμου Αμφιλοχίου (Πολάτογλου)

                      εξ Ικονίου ( Σίλλης)

                          ΓΕΝΙ  ΤΑΛΙΠΙ

                                 ΒΕ

                  ΣΕΒΔΑΛΗ  ΔΕΣΤΑΝΗ

        Ταπ  Εδιδζισί Σιρκετί Νασριέ Ιδαρεσί

                         Δερσαάδετδε

           Δ. Θωμαϊδης  Ματπαλσηνδά

      Γαλατά  Περσιμπέ, Παζάρηνδα n.39

                             1910

Ο  συγγραφέας του βιβλίου αυτού ( ή συλλέκτης απλώς των προσευχών)  πρέπει να  εγκαταστάθηκε στην Κύπρο, αφού οικογένεια Πολάτογλου υπάρχει μέχρι σήμερα στην Κύπρο. Αυτό το συμπεραίνουμε  επειδή η  εφημερίδα ΚΥΠΡΟΣ  της 27^ης  Μαρτίου  1936  δημοσιεύει  ανακοίνωση της εκδόσεως αυτής. ( Πάντως  οποιοσδήποτε  αναγνώστης μας  γνωρίζει  μέλη της οικογενείας αυτής ή έχει υπ’ όψιν του την προκείμενη καραμανλίδικη έκδοση μπορεί να επικοινωνήσει με την ιστοσελίδα μας αυτή και να παράσχει σχετικές πρόσθετες  πληροφορίες ).

                                            Τάκης  Α.  Σαλκιτζόγλου

---

[1] Βλ. Βρυώνης Σπ. Η παρακμή του μεσαιωνικού ελληνισμού στη Μικρά Ασία…ΜΙΕΤ, 1996, σελ. 404, όπου και παραπομπές στον Dawkins  και στον Δανό περιηγητή  C. Niebuhr.

[Article by Takis Salkitzoglou about Sillean authors of books written in Karamanlidika (Turkish in Greek script), namely Sophronios Hatziaslanoglou and Prodromos Polatoglou.]