Πέμπτη 9 Ιανουαρίου 2014

Οδηγός Σύλλης -- Sille Kültür Vadisi

Πριν δύο περίπου χρόνια εκδόθηκε στο Ικόνιο το βιβλίο Sille Kültür Vadisi . Συγγραφέας είναι ο ιστορικός τέχνης και βυζαντινολόγος Ilker Mete Mimiroglu, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ικονίου. Το βιβλίο προλογίζει ο Δήμαρχος Σελτσουκίας Ugur Ibrahim Altay (που κάποιοι από μας -- εκδρομή της Ένωσης Συλλαίων τον Αύγουστο του 2010 -- συνάντησαν στο ξενοδοχείο μας στο Ικόνιο*). Πρόκειται για προσεγμένη δίγλωσση έγχρωμη έκδοση 160 περίπου σελίδων (μικρού σχήματος), από την Αγγλική εκδοχή της οποίας ξεχώρισα (Απρίλιος 2012) κάποια σημεία: 

-- Σε απόλυτη συνέπεια με την τρέχουσα κυρίαρχη Τουρκική ιδεολογία και τακτική, οι πρόγονοι μας αποκαλούνται απλώς "Χριστιανοί" ή "μη Μουσουλμάνοι" (αν και σε ένα σημείο (σελίδα 113) ο ίδιος ο συγγραφέας μιλάει για πλούσιους Έλληνες του Ικονίου που παραθέριζαν στην Σύλλη (ακριβέστερα το Rumlarin μεταφράζεται ως greek). Εντόπισα ένα και μόνο σημείο (σελίδα 120) όπου αναφέρεται ξεκάθαρα ότι οι Χριστιανοί της Σύλλης μιλούσαν μία Ελληνική διάλεκτο ("με πολλές Τουρκικές και τοπικές (;) λέξεις", "a different type of Greek language which has many Turkish and local words in use"), και ο όρος "Ελληνική" μάλλον εμφανίζεται και στο αντίστοιχο σημείο του Τουρκικού κειμένου ("Yunanca", "Yunancadan"). [Κατά τα άλλα υπάρχει συχνή και ασαφής αναφορά στις "κουλτούρες που συνυπήρχαν αρμονικά στην Σύλλη".]

-- Στην σελίδα 120 και πάλι έχουμε ένδειξη για σύγχρονη επιβίωση του πανηγυριού του Αγίου Χαρίτωνα (28 Σεπτεμβρίου) ... ως "Ημέρα της Σύλλης" ("Sille day") ... την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου (Sille day events every September's last week). [Ο συγγραφέας αναφέρει το πανηγύρι του Αγίου Χαρίτωνα της 28ης Σεπτεμβρίου στην ίδια σελίδα αλλά δεν κάνει καμία εικασία συσχέτισης με την "Ημέρα της Σύλλης".]

-- Υπάρχει μεν αναφορά στο Μοναστήρι του Αγίου Χαρίτωνα (επίσης γνωστό ως "Λευκό Μοναστήρι"/"Ak Manastir" και "Μοναστήρι του Πλάτωνα"/"Eflatun Manastir") και στις Βυζαντινές (Κομνήνειες) επιγραφές του που υπάρχουν στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ικονίου, δεν αναφέρεται όμως ότι το μοναστήρι βρίσκεται σήμερα μέσα σε μία τεράστια στρατιωτική βάση και είναι επομένως απρόσιτο στους τουρίστες. [Θυμίζω εδώ ότι οι επιγραφές αυτές αναφέρονται με λεπτομέρειες στο βιβλίο  "Η Σύλλη του Ικονίου" του Τάκη Σαλκιτζόγλου, που μαζί με τον στρατηγό Δερμετζόγλου πλησίασαν κάπως το μοναστήρι τον Αύγουστο του 2010 φρουρούμενοι από Τούρκους στρατιώτες. Υπάρχει επίσης άτυπη υπόσχεση του Δήμαρχου Altay περί άδειας να επισκεφθούμε το μοναστήρι σε κάποια μελλοντική επίσκεψη.]

-- Διασώζονται οι ονομασίες "Μεγάλη γκλησιά"/"Grand Church" και "Αρχάγγελος Μιχαήλ"/"Hagios Mikhael" γι αυτό που είναι σήμερα γνωστό -- χάρις στην Καραμανλίδικη επιγραφή στην είσοδο και στον γνωστό θρύλο περί ανέγερσης του ναού από την μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου -- ως "Aya Elenia Muzesi", ενώ αναφέρεται πως κάποιες από τις εικόνες του υπάρχουν στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ικονίου και κάποιες άλλες ... απήχθησαν στην Ελλάδα (kidnapped to Greece)! [Δεν θυμάμαι από που/ποιον το γνωρίζω αυτό, αλλά φαίνεται πως αυτό που είδαμε σε περίοπτη θέση στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ικονίου τον Αύγουστο του 2010 είναι ο Επιτάφιος της εκκλησίας μας.]

-- Δεν γνωρίζω αν η Kucuk Kilise (Μικρή Εκκλησία) που αναφέρεται στις σελίδες 74-75 και το Sille Tepe Sapeli που αναφέρεται στις σελίδες 146-147 είναι η ίδια εκκλησία, πρόκειται πάντως για δύο (;) από τις πολύ λίγες τοποθεσίες στις οποίες φαίνεται να υπάρχουν ακόμη Χριστιανικοί τάφοι. [Για την πρώτη, που βρίσκεται σε λόφο νοτιοδυτικά της Σύλλης, αναφέρεται στην σελίδα 74 ότι την επισκέπτονται (ακόμη) λεχώνες για να κατεβάσουν γάλα για τα βρέφη τους -- πρόκειται λογικά για Χριστιανικό έθιμο για το οποίο δεν θυμάμαι να έχω διαβάσει αλλού.]

-- Αξιοπερίεργο είναι ότι το περίφημο Πέτρινο Γεφύρι της Σύλλης, που πιστεύω πως εικονίζεται στις σελίδες 104-105, βρίσκεται στο Misirlioglu Sokak (που μεταφράζω, σωστά ελπίζω, ως "Οδό του Αιγύπτιου"): θυμίζω εδώ ότι στο γεφύρι αυτό έστησε ο Ιμπραήμ τον Κιουταχή το 1832, κατά την διάρκεια της Αιγυπτιακής εισβολής στην Μικρά Ασία, ζητώντας από όλους τους κατοίκους της Σύλλης να περάσουν από εκεί και να τον φτύσουν! [Η ιστορία αυτή, βασισμένη σε διηγήσεις Συλλαίων, διασώζεται στο βιβλίο του Τάκη Σαλκιτζόγλου ... και φαίνεται να επιβεβαιώνεται από την ονομασία του κεντρικού αυτού δρόμου της Σύλλης ... δημιουργώντας όμως απορίες για τον τρόπο που βλέπει η σύγχρονη Τουρκία την ενδομουσουλμανική αυτή σύρραξη (και αντίστοιχο μίσος ανάμεσα σε δύο φημισμένους πολιορκητές του Μεσολογγίου και πολέμιους της Ελληνικής Επανάστασης).]

-- Φαίνεται να κτίσθηκαν 'απότομα' πολλά τζαμιά στην Σύλλη την δεκαετία του 1860, αναρωτιέμαι αν επρόκειτο για 'ειρηνική αντίδραση' στις φιλοχριστιανικές μεταρρυθμίσεις (Τανζιμάτ) και στην άνοδο των Χριστιανών/Ελλήνων ... ή ίσως -- παρατήρηση Γεωργίας Χριστοδούλου-Τερζή -- για φυσιολογική συνέπεια εισροής Τούρκων αγροτών λόγω της αυξανόμενης ενασχόλησης των Ελλήνων της Σύλλης με το εμπόριο;

-- Ιδιαίτερα γοητευτική θα ήταν η διερεύνηση, από όσους διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις, της πιθανότητας να έχουν επιβιώσει διάφορα καλλιτεχνικά μοτίβα των προγόνων μας σε καλλιτεχνικές δημιουργίες της σύγχρονης Σύλλης (τις οποίες ο ταξιδιωτικός οδηγός προβάλλει ως 'διαφορετικές').

*σε διαδικτυακό άρθρο στην Hurriyet Daily News (30-9-2011) ο Δήμαρχος Altay δηλώνει ότι οι τουρίστες δεν θα έρχονται στο Ικόνιο μόνο για το Μαυσωλείο του Μεβλανά Ρουμί αλλά και για την εκκλησία-μουσείο της Σύλλης ! 

[An April 2012 review of Ilker Mete Mimiroglu's Sille Kültür Vadisi , a sophisticated, bilingual Sille color guide published in Konya in early 2012 and prefaced by Selcuk Mayor Ugur Ibrahim Altay* (whom traveling Greeks of Sillean origin met at their Konya hotel in August 2010). Some highlights from the English version:

-- Although there is frequent reference to "various cultures peacefully coexisting (in pre-1924 Sille)", and a reference to "wealthy Konya Greeks vacationing in Sille" (p. 113), Sillean Greeks are rutinely referred to as "Christians" or "non-Muslims", with only one reference to them speaking a Greek dialect influenced by "many Turkish and local words" (p. 120). 

-- Although no connection is made between contemporary "Sille Day" (in last week of September) and the pre-1924 feast of St. Chariton on September 28, both mentioned in p. 120, the reader is led to make a fairly safe connection between the two.

-- Although there is reference to the nearby historic St. Chariton Monastery and the Byzantine inscriptions currently kept at Konya Archeological Museum, there is no mention of the monastery being part of a large military base, inaccessible to tourists. 

-- The "Grand Church"'s real name ("Archaggelos Michael") is thankfully mentioned; there is reference to its famed icons, some of them preserved at the Konya Archeological Museum and others 'kidnapped' to Greece.

-- There is precious reference to the "Small Church" southwest of Sille, a location where Christian graves have survived, visited to this day by lactating women (p. 74).

-- The author appears to be unaware of a story preserved among Sillean Greeks (and in Takis Salkitzoglou's book "Sille of Konya") concerning Reşid Mehmed Pasha (Kütahı) and Egypt's Imbrahim Pasha and the battle of Konya in 1832: after Imbrahim defeated Kütahı's forces he had him spat on by Sille's inhabitants on Sille's famed stone bridge (on a street currently named "Misirlioglu's Sokak" = "Egyptian's Street")!

-- There is reference to many mosques built in Sille in the 1860's, a likely result of Tanzimat (either a peaceful Muslim reaction to the rise of Christians or, as Georgia Christodoulou pointed out, an influx of Muslim farmers replacing Christians traveling away for business).

-- The author's reference to Sille's "distinct" artistic creations and patterns raises the fascinating possibility of distant Greek/Christian echoes and influences.

*In a 30-9-2011 article in Hurriyet Daily News Mayor Altay states that Konya will no longer be visited only for the Mevlana Museum but also for the [church] museum !] 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου