Χίλιες και Μία Εκκλησίες, 13 [14] Μαΐου 1905

Μεταφράζω εδώ μία επιστολή της φημισμένης περιηγήτριας (και όχι μόνον) Γερτρούδης Μπελ (Gertrude Bell), γνωστής τελευταία και ως "Βασίλισσας της Ερήμου", προς τον πατέρα της, Hugh Bell: η επιστολή -- γραμμένη στις 14 και όχι 13 Μαΐου του 1905 (όπως αποκαλύπτει το ίδιο της το περιεχόμενο) -- έχει μεγάλη ιστορική αξία, όχι μόνο επειδή αναφέρει την Σύλλη μας στην δεύτερη παράγραφο, αλλά και επειδή περιγράφει την πρώτη επίσκεψη της συγγραφέως στις Χίλιες και Μία Εκκλησίες (Binbirklisse) ... που ήταν και ο προάγγελος της συνεργασίας της με τον διάσημο αρχαιολόγο και θεολόγο William Mitchell Ramsay (συγγραφέα, ανάμεσα σε πολλά άλλα, του "Impressions from Turkey") και του περίφημου βιβλίου τους "The Thousand and One Churches" ... που είναι μια πολύτιμη μαρτυρία για τον Χριστιανισμό της Λυκαονίας. (Την περιοχή αυτή προγραμματίζαμε να επισκεφθούμε κατά την περυσινή ματαιωθείσα εκδρομή της Ένωσης Συλλαίων, και αυτό είναι ένας ακόμη λόγος που αναρτώ εδώ ολόκληρη την επιστολή της Μπελ.)  

Η επιστολή που θα διαβάσετε παρακάτω μεταφρασμένη προέρχεται από το Αρχείο Γερτρούδης Μπελ (Gertrude Bell Archive) στο Πανεπιστήμιο του Νιουκάστλ (Newcastle University). Από το ίδιο Αρχείο προέρχεται και τμήμα της ημερολογιακής εγγραφής της Κυριακής 7ης Μαΐου 1905 (Κυριακή του Θωμά), που περιλαμβάνει την επίσκεψη στην Σύλλη και στον Άγιο Χαρίτωνα: το τμήμα αυτό παρεμβάλλεται μεταφρασμένο και εντός αγκίστρων στην μετάφραση της επιστολής, ανάμεσα στην δεύτερη και στην τρίτη παράγραφο της. Στο ίδιο Αρχείο, και σε φωτογραφίες της Μπελ, παραπέμπουν και κάποιοι σύνδεσμοι.

Πολυαγαπημένε μου Πατέρα,

Αν είχες διαβάσει -- και ποιος ξέρει, ίσως να έχεις! -- τα πιο πρόσφατα βιβλία των Γερμανών αρχαιολόγων θα είχες κατενθουσιαστεί γνωρίζοντας που βρίσκομαι. Μόνο πες του Αμβρόσιου και δες την ανατριχίλα του. Αλλά πρέπει ν' αρχίσω από την αρχή και να σου πω για το Ικόνιο. Έμεινα 4 μέρες -- και επιστρέφω με το τέλος αυτής της μικρής περιήγησης -- και πέρασα υπέροχα.

Κατ' αρχήν ο Γερμανός Πρόξενος (ονομαζόμενος Λόυτβεντ) είναι εξαιρετικά ευφυής και η μικρόσωμη σύζυγος του πολύ ευχάριστη. Την επαύριο της άφιξης μου με πήγε να δω ένα Ελληνικό χωριό [Σύλλη] στους λόφους μία περίπου ώρα έξω από το Ικόνιο, όπου υπάρχει μία εκκλησία [Αρχάγγελος Μιχαήλ] που νόμισε ότι μπορεί να μ' ενδιαφέρει. Ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, σύμφωνα με την παράδοση κτισμένη από την Αγία Ελένη, και, κρίνοντας από την αρχιτεκτονική της, θα έλεγα ότι η παράδοση αυτή ευσταθεί. Υπήρχε και μία πετροκομμένη εκκλησία [Κυριακόν] εξίσου παλαιά, αν όχι παλαιότερη, αλλά καθώς ήταν Κυριακή [7 Μαΐου] και ο κόσμος προσεύχονταν δεν μπορούσα να τις χαρτογραφήσω, οπότε επέστρεψα την [μεθ]επόμενη μέρα [9 Μαΐου] και με απασχόλησαν όλο το πρωί. Ήταν ένα χωριό ταπητουργίας, και ύστερα από τον περίπατο μας ο Λόυτβεντ και εγώ πήγαμε για γλυκό του κουταλιού και νερό σε μια θαυμάσια Ελληνική οικογένεια, και εξετάσαμε τα χαλιά τους στους αργαλειούς και μας σέρβιραν πανέμορφες Ελληνίδες. Την επόμενη μέρα [10 Μαΐου] που ξαναπήγα ο ηλικιωμένος παπάς μού είπε για μια δεύτερη εκκλησία [Άγιος Ευστάθιος] σε ένα ακόμη Ελληνικό χωριό [Μεράμ] και ξόδεψα άλλο ένα πρωινό χαρτογραφώντας την, μια και ήταν εξίσου ενδιαφέρουσα με την πρώτη. Θα έλεγα ότι αυτά τα χωριά είναι Χριστιανικά από την εποχή του Αποστόλου Παύλου και ο Ελληνικός πληθυσμός τους σίγουρα κατάγεται από Ελληνικές προχριστιανικές κοινότητες. Όταν αναλογιστείς τι κατακλυσμούς πέρασαν άνθρωποι και θρησκεία χωρίς να αφανιστούν, από πόσα χέρια πέρασαν και πόσες ανομίες βίωσαν, θα παραδεχθείς ότι η ύπαρξη τους είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη.

{Οδηγήσαμε [7 Μαΐου] στο Μοναστήρι όπου υπάρχουν πολλές σπηλιές ασκητών και ένα παλιό μοναστήρι [Άγιος Χαρίτων] κομμένο μέσα στον μαλακό βράχο με ένα μεγάλο παρεκκλήσι, όχι πολύ παλιό -- 13ος αιώνας; Επίσης στην Σύλλη, ένα πολύ ενδιαφέρον μέρος με παλαιούς Έλληνες και μουσουλμάνους. Υπάρχει μία εκκλησία [Αρχάγγελος Μιχαήλ] για την οποία λέγεται ότι κτίστηκε από την Αγία Ελένη και ένα πολύ ωραίο πετροκομμένο παρεκκλήσι [Κυριακόν], της ίδιας εποχής θα έλεγα. Φτιάχνονται χαλιά από τους Έλληνες. Κερδίζουν μιάμισυ με δύο πιάστρες την ημέρα, για 10 ώρες δουλειάς. Πήγαμε για γλυκό του κουταλιού και νερό σε μια υπέροχη Ελληνική οικογένεια και μας σέρβιρε μία εξαιρετικά όμορφη κοπέλα με κόκκινο φόρεμα και κίτρινο μαντήλι. Είδαμε τα χαλιά, μερικά από τα οποία ήταν θαυμάσια, πολύ καλή δουλειά. Στέλνονται στην Κων/πολη. Ένας ή δύο κεφαλαιούχοι κατευθύνουν την εργασία και εφοδιάζουν τον κόσμο με υλικά και μοτίβα. Φαίνεται πως όλοι εργάζονται στα σπίτια τους.}

Πέραν όλων αυτών, πέρασα πολλές ώρες φωτογραφίζοντας και θαυμάζοντας στο Ικόνιο. Έχει 4 ή 5 τεμένη που είναι, με τον τρόπο τους, όμορφα όσο οποιοδήποτε αρχιτεκτόνημα. Οι θόλοι και οι κόγχες είναι μια αποθέωση ανεκτίμητων πλακιδίων, τα παράθυρα και οι πύλες ένα θαύμα λεπτομερούς γλυπτικής. Είναι όλα υπό ερείπωση -- είναι ήδη ερείπια -- μια και η Οθωμανική κυβέρνηση αδιαφορεί για τις Οθωμανικές παραδόσεις εξίσου με τις Ελληνικές, Ρωμαϊκές, ή Χριστιανικές. Αμερόληπτα αδιάφορη για όλα εξίσου. Βρήκα όμως μορφωμένους ανθρώπους στα τεμένη και στα διδασκαλεία που μίλησαν μαζί μου στα Αραβικά σε βάρδιες και πέρασα όμορφες ώρες ανάμεσα σ¨αυτά τα ωραία φαντάσματα του ένδοξου Ισλάμ. Ο καλύτερος φίλος μου είναι ένας χορευτής δερβίσης. Στο Ικόνιο βρίσκεται η μητρόπολη των Δερβίσηδων, και ο ιδρυτής του τάγματος, ο μέγας Πέρσης Τζελαλεντίν Ρουμί, είναι θαμμένος εδώ. Η επίσκεψη μου στον τάφο του ήταν ένα πραγματικό προσκύνημα, καθώς γνωρίζω κάποια από τα ποιήματα του και υπάρχουν πράγματα σ¨αυτά που δεν πρόκειται να ξεπεραστούν. Κείται κάτω από έναν θόλο με μπλε πλακόστρωση, πιο μπλε από τον ουρανό ή την θάλασσα, και διακοσμημένο εσωτερικά με πλούσιο και θλιμμένο Περσικό σμάλτο και βερνίκι, και εκατέρωθεν του βρίσκονται σειρές και σειρές οι τάφοι των τσελεμπήδων, των Δερβίσηδων αρχιερέων και άμεσων απογόνων του -- όλοι οι τσελεμπήδες που έχουν υπάρξει μέχρι σήμερα, και πάνω από τον καθένα βρίσκεται το ψηλό καπέλο του τάγματος με ένα τουρμπάνι τυλιγμένο γύρω του. Πέραν του τάφου βρίσκονται δύο κτίρια χορού με αστραφτερά πατώματα και το όλο σύμπλεγμα είναι περιτριγυρισμένο από έναν ήσυχο κήπο, συντριβάνια και λουλούδια, με τα κελιά των μοναχών του τάγματος γύρω γύρω. Τοιούτως κείται, ο Τζελαλεντίν Ρουμί, και ο νους μου γέμισε τον ήσυχο αέρα με την μουσική των στίχων του: "Άκουσε το καλάμι καθώς λέει την ιστορία του: Άκουσε, άκου, τον καημό του καλαμιού -- 'Με άρπαξαν από τις καλαμιές της γης μου, η νοσταλγία με λύπηση γεμίζει την φωνή μου, λυπημένη και χαμηλή'." (Αλλά Περσική είναι η ίδια η φλογέρα, η θρηνούσα φλογέρα του καλαμιού, που του δίνει φωνή, και τίποτα δεν πλημμυρίζει τόσο την ψυχή.) 

Έτρωγα με τους Λόϋτβεντ κάθε βράδυ ή μεσημέρι, και αυτός ο μικρόσωμος άνδρας, ευφυής καθώς είναι, προσκαλούσε καθημερινά ομάδες επιλεγμένων πασάδων να με συναντήσουν. Το αποτέλεσμα ήταν κάποιες εξόχως ενδιαφέρουσες συνομιλίες, καθώς τα καλύτερα μυαλά της Τουρκίας είναι εξόριστα, και στην εξορία τα λένε έξω από τα δόντια. Δεν θα γράψω, αλλά κάποια μέρα θα σου πω, κάποιες παράξενες ιστορίες. Έχω πλέον έναν τεράστιο κύκλο γνωριμιών στο Ικόνιο και πέρασα το τελευταίο μου απόγευμα εκεί αραγμένη στην Οθωμανική Τράπεζα (που είναι ένα είδος κοινωνικού κέντρου για όλο το Ικόνιο) και δεχόμενη όλη την πόλη. Ήταν σχεδόν σαν την Δαμασκό από την αρχή! Ένα άλλος λόγος ευχαρίστησης είναι ότι το ξενοδοχείο είναι αρκετά εξαιρετικό, στην τιμή μου το καλύτερο στην Ασία!, υπό την διεύθυνση ενός υπέροχου ζευγαριού Γάλλων που έκαναν τα πάντα για μένα. Επίσης έφθασαν τα ρούχα μου από την Σμύρνη. Αν είχες σκληραγωγηθεί για 4 μήνες με 2 μπαούλα θα καταλάβαινες τι εννοώ. Όλα τα πράγματα είναι σχετικά, και όταν ένα βράδυ έβαλα ένα φόρεμα με αρχική προέλευση το Παρίσι αισθάνθηκα σχεδόν υπερβολικά κομψή. Έστειλα τα άλογα μου 3 σταθμούς παρακάτω και την επόμενη μέρα πήρα το τραίνο και η ίδια μαζί με τον εξοπλισμό κατασκήνωσης και τροφή και τον Φατού. Ενωθήκαμε με τα άλογα ένα καυτό πρωινό, φορτώσαμε όλο μας το φορτίο σ' ένα νοικιασμένο ζωντανό και αναχωρήσαμε δια μέσου της πεδιάδας προς το Binbirklisse. Το όνομα σημαίνει "Χίλιες και Μία Εκκλησίες" και οι μελετητές προσπάθησαν να το ταυτοποιήσουν με την κλασσική Barata, αλλά αφού ακόμη και οι μελετητές δεν ξέρουν τίποτα για την Barata πέρα από το όνομα, δεν νομίζω να έχει και μεγάλη σημασία η ορθότητα ή μη της ταυτοποίησης. Κείται στους πρόποδες του Καραντάγ, ενός μεγάλου απομονωμένου βουνού που υψώνεται απότομα πάνω από την πεδιάδα, και ότι κι αν ήταν στους κλασικούς χρόνους, θα πρέπει να ήταν μία πολύ σημαντική πρώιμη Χριστιανική πόλη καθώς είναι γεμάτη εκκλησίες που ανάγονται, σύμφωνα με τον Strzygowski, σε προ του Μεγάλου Κωνσταντίνου εποχές. Υπάρχει μία κάτω πόλη στους πρόποδες των λόφων και μία  άνω πόλη περίπου μια ώρα απόσταση στην βουνοπλαγιά, και ο Φατού μαζί με τον χωροφύλακα μου ευτυχώς αποφάσισαν να πάμε πρώτα στην άνω πόλη. Την ερωτεύθηκα με το πρώτο και είναι πράγματι μαγευτική, ένας όγκος όμορφων ερειπίων συγκεντρωμένων σε μια μικρή βραχώδη κορυφή ψηλά στους λόφους -- με την Μικρά Ασία στα πόδια της.

Φτάσαμε [11 Μαΐου] μεσημέρι και εγκαταστάθηκα σε μία ερειπωμένη εκκλησία για φαγητό και τότε είχα την φαεινή ιδέα να έχω το στρατηγείο μου πάνω στους λόφους και όχι στο Maden Sheher που είναι το πραγματικό Binbirklisse κάτω στην πεδιάδα. Δεν είχα αντίσκηνα μαζί μου και έπρεπε να διαπιστώσω αν υπήρχε κάποιος χώρος κατάλληλος για ύπνο. Το χωριό αποτελείται από 15 περίπου οικογένειες Γιουρούκων που έφτιαξαν τα χαμόσπιτα τους πάνω στα ερείπια, αλλά είναι Τουρκική συνήθεια κάθε χωριό, όσο μικρό και να είναι, να έχει ένα δωμάτιο-ξενώνα για τους ταξιδιώτες, οπότε πήγαμε να δούμε. Ναι, βεβαίως, είπε ο Σεΐχης του χωριού, υπήρχε ένας "οντάς" στο ίδιο του το σπίτι, και ήμουν άκρως καλοδεχούμενη εκεί. Μόλις το είδα ήξερα ότι τα καλύτερα μου όνειρα είχαν γίνει πραγματικότητα. Ήταν ένα μικρό άδειο δωμάτιο φτιαγμένο από πηλό, με το όνομα του Θεού σκαλισμένο στους τοίχους, και στο κατώφλι είχε μια εξέδρα με θέα προς την μεγάλη πεδιάδα και τις πλαγιές του Καραντάγ. Σήκωσα τα σκεπάσματα και τα καλύμματα, τακτοποίησα τα έπιπλα μου και αποδείχθηκε ιδανικό. Το επιπλέον πλεονέκτημα ήταν ότι, ενώ η κάτω πόλη είναι πλήρως χαρτογραφημένη, η άνω πόλη δεν είχε χαρτογραφηθεί, και είχα την ευχαρίστηση να το κάνω εγώ η ίδια. Την πρώτη μέρα [12 Μαΐου] ίππευσα κάτω στο Maden Sheher και πέρασα την μέρα εκεί, φωτογραφίζοντας και μαθαίνοντας από το βιβλίο του Strzygowski ποια ήταν η φύση της εκεί αρχιτεκτονικής. Οι εκκλησίες ήταν άκρως ενδιαφέρουσες, αλλά ο τόπος απαίσιος, ανυπόφορα ζεστός και με κακό νερό, οπότε ήταν μια πραγματική απόλαυση η επιστροφή στο βουνό και στην όμορφη πηγή μου το βράδυ. Δούλεψα σκληρά δυό μέρες -- είναι ήδη 14 του μήνα παρεμπιπτόντως -- και ήταν αρκετά μαγευτικό. Ήταν εδώ μία καστρόπολη εκκλησιών και μοναστηριών. Υπάρχουν 2 μεγάλες και πολύ σημαντικές ομάδες μοναστηριακών κτηρίων, με άκρως ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες, και τις έχω φωτογραφίσει και σχεδιάσει και τις δύο. Υπάρχουν επιπλέον 10 εκκλησίες, μεγάλες και μικρές, μόνο μία από τις οποίες είναι δημοσιευμένη, και διάφοροι τύποι τάφων και κατοικιών που έχω επιμελώς σημειώσει. Ήταν άκρως συναρπαστικό να δουλέψω μέσα σε ολόκληρη πόλη και να βρω τα ίδια αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά επανεμφανιζόμενα παντού ή ελαφρά τροποποιημένα κατά την πρωτοτυπία του κατασκευαστή. Ο τόπος είναι πολύ μικρός, η πιο μεγάλη εκκλησία δεν έχει ούτε 25 μέτρα μήκος και η μικρότερη είναι ένα μικρό παρεκκλήσι 9 μέτρων, αλλά είναι όλες ενδιαφέρουσες όσον αφορά το σχέδιο και την ρύθμιση, και η δουλειά είναι πάντα αρκετά καλή.  

Και ήταν πολύ διασκεδαστικό να είμαι για 4 μέρες μία Τουρκάλα χωρική. Με ευχαριστεί πολύ, όταν έρχομαι για τσάι, να βρίσκω τον φίλο και οικοδεσπότη μου, τον σεΐχη, να λέει τις απογευματινές του προσευχές πάνω σ' ένα κιλίμι έξω από την πόρτα του (κάνει λάθος στον προσανατολισμό του: προσεύχεται κοιτώντας δυτικά, που δεν είναι δυνατόν να είναι η κατεύθυνση της Μέκκας, αλλά τολμώ να πω ότι είναι το ίδιο), και τις γυναίκες να υφαίνουν τραχύ ύφασμα στην σκιά κάποιου τοίχου, και τους άνδρες να οδηγούν τα ξύλινα αλέτρια τους μέσα από τις πέτρες που είναι η καλλιεργήσιμη γη του χωριού. Όλοι τους με έχουν βεβαίως αποδεχθεί, εκτός από τους σκύλους που ακόμη γαβγίζουν μανιασμένα απ' όπου περάσω. (Ζώα είναι.) Και έπειτα το σπίτι μου είναι τόσο όμορφο με τους πήλινους τοίχους και το όνομα του Θεού γραμμένο πάνω τους: Αλλάχ, Αλλάχ. Και οι υπηρέτες μου είναι τόσο γοητευτικοί. Έχω έναν ημιονηγό (έναν απ' αυτούς που έφερα από τα Άδανα) που μου είναι βαθιά υπόχρεος επειδή τον γλύτωσα από μία πολύ δύσκολη κατάσταση στην οποία τον έμπλεξε ο κακόβουλος κύριος του και επικεφαλής ημιονηγός μου. Ο χωροφύλακας μου είναι η πιο κωμική μορφή που βγήκε ποτέ από τον Τουρκικό στρατό. Έχει ταξιδέψει με Ευρωπαίους στο παρελθόν και έχει μάθει όλες τις λεπτότητες του πολιτισμού μας. Μου απευθύνει τον λόγο ως Δεσποινίδα Χανούμισσα, γυαλίζει τις μπότες του δυο φορές κάθε μέρα, χτενίζει το μουστάκι του το ίδιο συχνά (μια και είναι και λίγο δανδής), και περνάει την ώρα του, όσο εγώ παιδεύομαι με κάποιο ζόρικο κομμάτι τοίχου ετοιμαζόμενη να το μετρήσω, καπνίζοντας τσιγάρα και σκοτώνοντας φίδια. Και τέλος ο Φατού, καλά να είναι!, ο καλύτερος υπηρέτης που είχα ποτέ, έτοιμος να μου μαγειρέψει ή να φορτώσει το μουλάρι ή να ξεθάψει μια επιγραφή με την ίδια σβελτάδα -- το φαγητό είναι αυτό που κάνει λιγότερο καλά -- και να μου πει αμέτρητες ιστορίες καθώς ιππεύουμε, μια και άρχισε την ζωή του ως ημιονηγός στην ηλικία των δέκα και γνωρίζει κάθε σπιθαμή εδάφους από το Χαλέπι μέχρι το Βαν και την Βαγδάτη. 

Σήμερα το πρωί ανέβηκα στο Καραντάγ -- έφιππη! Είναι ένα τεράστιο ηφαίστειο ο κρατήρας του οποίου έχει διάμετρο μισό μίλι περίπου, ένα δακτύλιο βραχωδών κορυφών γύρω από το χείλος του και την μεγάλη πεδιάδα να υπερεκτείνεται σε χιονισμένες οροσειρές στο βάθος. Υπήρχαν ακόμη λωρίδες χιονιού στο Καραντάγ με κρόκους στις άκρες τους, και υπήρχαν λευκόια στους θάμνους βελανιδιάς στις υψηλότερες πλαγιές, και μια ολόκληρη πλαγιά λόφου με κόκκινες τουλίπες χαμηλότερα, και η πιο όμορφη πασχαλιά στον κόσμο, ένα φωτεινό βαθύ κίτρινο με καφέ κηλίδες. Βλέπεις λοιπόν ότι ήταν ένα πολύ όμορφο τέλος για τις περιηγήσεις μου το Binbirklisse. Λυπάμαι που θα πρέπει να κατέβω αύριο, αλλά η δουλειά μου έχει τελειώσει και έχουμε ξοδέψει όλη μας την τροφή. Σήμερα καταφέραμε να αγοράσουμε μια κότα από τον σεΐχη -- υπάρχουν μόνον 4 σε ολόκληρο το χωριό και σκέφτηκα ότι θα ήταν μάλλον λαίμαργο εκ μέρους μου να φάω μία από αυτές, αλλά ορθώς είπε ο Φατού ότι θα τους απέμεναν 3 και αυτές τους φτάνουν. Η κότα το είδε αλλιώς. Κατέφυγε σε κάθε ερειπωμένη εκκλησία με την σειρά και εντοπίστηκε τελικά σ' έναν τάφο όπου ο Φατού την πυροβόλησε με το όπλο μου! Το αποτέλεσμα ήταν να είναι μέσα στο μπαρούτι -- σχεδόν σαν να έτρωγα φασιανό. Έκανε πολύ ζέστη, και καθώς δούλευα συνεχώς όλη μέρα, από τις 7 το πρωί ως τις 6 το βράδυ, κατάλαβα τι σημαίνει ήλιος^ αλλά υπήρχε πάντα λίγος άνεμος στην βουνοκορφή μου και οι νύχτες είναι ψυχρές. Οι καμήλες επιστρέφουν -- θα πρέπει να είναι η ώρα του φαγητού.   

[Translation into Greek of Gertrude Bell's letter of May 13 [14] 1905 to her father and part (cited below) of her diary entry of May 7 1905, recording her passage through Sille and her first stay in Binbirklisse (Thousand and One Churches). Both items (and linked photos) are publicly available through the Gertrude Bell Archive at Newcastle University.

We drove out to Monastir where there are lots of hermits caves and an old monastery cut in the soft rock with a big chapel, not very old - 13th cent? So to Silleh [Sille] a very interesting place with a population of old Greeks and muslims. There is a church said to have been founded by Helena and a very fine rock cut chapel of the same date I shd say. Carpet making going on among the Greeks. They earn 11/2 to 2 piastres a day, at 10 hours a day. We went and had jam and water with a charming family and were served by an exquisitely pretty girl in a red skirt and a yellow kerchief. Saw the carpets some of which were very fine good work. They are sent to C'ple. One or 2 capitalists direct the work and provide the people with materials and patterns. They seem to work each in his own house.]    

Binbirklisse -- Thousand and One Churches -- Χίλιες και Μία Εκκλησίες